«វីរបុរសសង្គ្រាមអាមេរិក»ក្នុងសម័យសង្គ្រាមវៀតណាមឆ្នាំ១៩៦៧ បានស្លាប់ហើយ

សមាជិកព្រឹទ្ធសភាអាមេរិក និងជាអតីតបេក្ខជនប្រធានាធិបតីគណបក្សសាធារណរដ្ឋ លោក ចន ម៉ាកខេន បានទទួលមរណភាពនៅថ្ងៃសៅរ៍ ទី២៥សីហា ក្នុងជន្មាយុ៨១ឆ្នាំ។ លោក ចន ម៉ាកខេន មានជំងឺមហារីកខួរក្បាល។ គ្រួសាររបស់លោក បានប្រកាសពីការឈប់ទទួលយកការរក្សាព្យាបាលសម្រាប់លោក ចន ម៉ាកខេន កាលពីថ្ងៃសុក្រទី២៤សីហា ពោលគឺតែមួយថ្ងៃប៉ុណ្ណោះមុនពេលលោកទទួលមរណភាព។ តើ លោក ចន ម៉ាកខេន ជានរណា?

លោក ចន ម៉ាកខេន ត្រូវបានគេចាត់ទុកថា ជាវីរបុរសសង្គ្រាម ក្រោយពីលោកបានបម្រើការងារក្នុងជួរកងទ័ពជើងទឹកអាមេរិក និងធ្លាប់ប្រយុទ្ធយ៉ាងអង់អាចក្លាហានក្នុងសម័យសង្គ្រាមវៀតណាមឆ្នាំ១៩៦៧។ ក្នុងសង្គ្រាមវៀតណាម លោកបានរួចរស់ជីវិតពីការធ្លាក់យន្តហោះ ប៉ុន្តែសំណាងអាក្រក់ ត្រូវវៀតណាមចាប់ជាឈ្លើយសឹក បង្ខាំងទុកធ្វើទារុណកម្ម អស់រយៈពេល៥ឆ្នាំកន្លះ មុននឹងដោះលែងវិញនៅឆ្នាំ១៩៧៣ តាមរយៈកិច្ចព្រមព្រៀងដកទ័ពអាមេរិកចេញពីវៀតណាម។

ក្រោយចូលនិវត្តពីកងទ័ពជើងទឹកអាមេរិក លោក ចន ម៉ាកខេន បានចូលប្រឡូកក្នុងជីវភាពនយោបាយ នៅឆ្នាំ១៩៨២ ដោយជាប់ឆ្នោតក្លាយជាតំណាងរាស្ត្ររដ្ឋអារីហ្សូណាចំនួនពីរអាណត្តិ។ នៅឆ្នាំ១៩៨៦ លោកបានក្លាយជាសមាជិកព្រឹទ្ធសភាអាមេរិក ហើយជាប់ឆ្នោតបន្តតំណែងនេះ ប្រាំអាណត្តិជាប់ៗគ្នារហូតមកទល់បច្ចុប្បន្ន។

លោក ម៉ាកខេន ត្រូវគេស្គាល់ថាជាអ្នកនយោបាយអភិរក្សនិយមមួយរូប ដែលមិនដែលខ្លាចក្រែងសោះឡើយ ក្នុងការចោទសួរគណបក្សសាធារណរដ្ឋ ជាគណបក្សដែលរូបលោកគាំទ្រ។ ជាក់ស្ដែង នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៨៣ លោកបានទាមទារឲ្យដកទាហានម៉ារីនអាមេរិកពីលីបង់ ហើយបានរិះគន់ជាសារធាណៈទៅលើរដ្ឋបាលលោក រ៉ូណាល់ រ៉េហ្គេន នៃគណបក្សសាធារណរដ្ឋ អំពីបញ្ហាលក់ដូរអាវុធដ៏ចម្រូងចម្រាស់ ដែលគេហៅថា Iran Contra Affair។

លោក ចន ម៉ាកខេន ចាប់ផ្ដើមឈរឈ្មោះជាបេក្ខជនប្រធានាធិបតី នៅក្នុងអំឡុងឆ្នាំ២០០០ ប៉ុន្តែជាបន្តបន្ទាប់ លោកមិនដែលឈ្នះការបោះឆ្នោត ឈានទៅដឹកនាំអាមេរិកក្នុងតំណែងជាប្រធានាធិបតីឡើយ។ ដោយឡែក ក្នុងនាមជាសមាជិកព្រឹទ្ធសភា លោក ចន ម៉ាកខេន គឺជាបុគ្គលដ៏មានឥទ្ធិពលមួយរូប ដែលគ្រប់គ្នាគោរព និងផ្ដល់តម្លៃខ្ពស់។

នៅក្នុងអាណត្តិលោក អូបាម៉ា លោក ម៉ាកខេន បានរិះគន់គោលនយោបាយការបរទេសរបស់ប្រធានាធិបតីមកពីគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមិនសំចៃមាត់។ ហើយរហូតដល់អាណត្តិលោក ដូណាល់ ត្រាំ លោក ចន ម៉ាកខេន នៅតែបន្តការរិះគន់របស់ខ្លួនទៅលើប្រធានាធិបតី បើទោះជាប្រធានាធិបតីនោះ មានប្រភពចេញពីគណបក្សសាធារណរដ្ឋក៏ដោយ។

មរណភាពរបស់លោក ចន ម៉ាកខេន ត្រូវបានអ្នកនយោបាយនៅអាមេរិកពីគ្រប់មជ្ឈដ្ឋាន ចាត់ទុកថា ជាការបាត់បង់ដ៏ធំធេង។ លោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា ដែលបានឈ្នះលោក ម៉ាកខេន នៅក្នុងការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីឆ្នាំ២០០៨ បានលើកឡើងថា លោកនិងអ្នកដទៃទៀតជំពាក់គុណលោក ចន ម៉ាកខេន។ សម្រាប់លោកអូបាម៉ា បើទោះបីជាលោកនិងលោកម៉ាកខេន មានមតិផ្ទុយគ្នាក៏ដោយ ប៉ុន្តែលោកទាំងពីរមានគោលដៅតែមួយ គឺឧត្តមគតិនៃការប្រយុទ្ធនិងលះបង់៕

ប្រភពអត្ថបទ៖ Rfi